Skip to main content

बेचिएको कलम



भन्छन् कलम तलबारभन्दा धेरै शक्तिशाली हुन्छ
तलबारले ढाल्न नसकेको दरबार कलमले ढाल्छ
अस्वीकार गर्दिनं म यस उक्तिलाई
अविश्वास गर्दिनं म यस अभिव्यक्तिलाई
कलम भनेको कलम नै हो
कलममा जति दम हुन्छ त्यति तलवारमा कहाँ हुन सक्छ
कलम तलबारभन्दा हजारौं गुना बढी शक्तिशाली हुन्छ
मार हान्न सक्छ कलम धरतीको एउटा कुृनादेखि अर्को कुनासम्म
तल पातालदेखि माथि आकाशसम्म्
बिगतदेखि बर्तमानसम्म
बर्तमानदेखि भविष्यसम्म
विश्वदेखि ब्रह्माण्डसम्म
शायद यही भएर होला हिटलर पनि कलमको अघि थरिकम हुन्छ
चंंगेज खाँको घोडाको टाप पनि कलमको पदचापले टक्क रोकिन्छ
कलम फुलबारीमा सुन्दर फूल भएर फुले पनि
कलम खेतबारीका गहुँका बाला भएर झुले पनि
युद्धभूमिमा बम भएर बिष्फोट पनि हुृन सक्छ कलम
क्षेप्यास्त्र भएर धरतीका पल्ला टुप्पासम्म पनि मार हान्न सक्छ कलम
शायद यही भएर होला यतिबेला खुला बजारमा
बेचिन्छ कलम पनि
किनिन्छ कलम पनि
हाताहात बिक्छ कलम हाट बजारमा
हट केक भएको छ कलम यतिबेला सुपर मार्केटमा
शायद यही भएर पनि होला
कलमको खरीद बिक्रीको ग्राफ निकै माथि उठेको छ
मालामाल भएका छन् यतिबेला कलमका व्यापारीहरू
कलमका कारबारीहरू
सौदागरहरू
सौदावाजी हुन्छ कलमको
मोलतोल हुन्छ कलमको
बोल कबोल हुन्छ कलमको
लिलाम हुन्छ कलमको
यत्ति हो
कलम कसले बेच्यो थाहा हुँदैन दुनियाँलाई
कलम कसले किन्यो थाहा हुँदैन दुनियाँलाई
सुन तस्करी कसले गरिरहेछ बरु थाहा होला सरकारलाई
लागु पदार्थको ओसार पसार कसले गरिरहेछ बरु थाहा होला प्रशासनलाई
मानव बेच बिखनमा को को संलग्न छ  बरु थाहा होला पुलिसलाई
तर कलमको किनबेच थाहा हुँदैन कसैलाई
अत्तोपत्तो हुँदैन कसैलाई
सुइंकोसम्म पाउना सक्दैन कोही
संसदले राष्ट्रघाती सन्धि समझौता जति मध्यरातमा पास गरे पनि
थाहा हुन्छ दुनियाँलाई
सरकारले पातालमा पुगेर आत्मघाती गोप्य सन्धि समझौता गरे पनि थाहा हुन्छ सारा दुनियाँलाई
तर कतै कुनै रातको अँध्यारो कुनामा बसेर गरिने कलमको खरीद बिक्री थाहा हुन सक्दैन कसैलाई
कलमको खरीद बिक्रीको लिखत कस्तो छ थाहा हुँदैन कसैलाई
कलमका खरीद बिक्रीका शर्त के के हुन थाहा हुँदैन कसैलाई
यहाँसम्म कि कुनै कलम बिक्रीमा छ कि बिक्री भइसक्यो थाहा हुँदैन कसैलाई
आखिर थाहा हुने कुरो पनि होइन यो
आखिर ढोल पिटेर हल्ला गर्ने कुरो पनि होइन यो
तैं चुप मै चुपको व्यापार हो यो
गुपचुप गरिने कारोबार हो यो
तर पनि धुँवा निस्के पछि आगोको उपस्थिति थाहा भए जस्तै
पानी परे पछि बादलको उपस्थिति थाहा भए जस्तै
पात हल्ले पछि हावाको उपस्थिति थाहा भए जस्तै
बेचिएको कलमको अक्षर बांगिए पछि
बेचिएको कलमको अक्षर नांगिए पछि
बेचिएको कलमको स्वर फेरिए पछि
बेचिएको कलमको धार  भुत्ते भए पछि
त्यसका झलकहरू त कतै कतै मंचित हुने नै भए
त्यसका छनकहरू त कतै न कतै तरंगित हुने नै भए
त्यसका लक्षणहरू त कतै न कतै प्रदर्शित हुने नै भए
त्यसका किरणहरू कतै न कतै बिकेन्द्रित हुने नै भए
कहाँ आगो खाएर अंगार उगेल्न सक्छ बेचिएको कलम   
कहाँ बिष्फोट भएर संसार हल्लाउन सक्छ बेचिएको कलम
कहाँ उथल पुथल र क्रान्तिका गीत गाउन सक्छ बेचिएको कलम
कहाँ स्वाधीनता र स्वतन्त्रताको संगीत गुन गुनाउन सक्छ बेचिएको कलम
कहाँ देशभक्तिको धृुन बजाउन सक्छ बेचिएको कलम
जिउँदो एउटा लाश भएर बाँचेको हुन्छ बेचिएको कलम
खालि एउटा त्रास भएर बाँचेको हुन्छ बेचिएको कलम
बेचिएको कलमको खास पहिचान त हो मौनता
केबल मौनता
मौनता यस अर्थमा पनि कि
बेचिएको कलम बोल्दा पनि वास्तवमा केही बोलिरहेकै हुँदैन ।
२९–३–०७४











Comments

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा