Skip to main content

कमरेडको लीला



हिजो कमरेडलाई बैरीले लखेट्दा शहरमा
गाउँमा सेल्टर दिने हर्के बिर्खेको हालत के छ थाहा छैन
तर आज कमरेडका पाइला दैनिन्दिन समृद्धितिर अग्रसर हुँदै छन्
देश समृद्धितिर पुग्छ पुग्दैन थाहा छैन
तर कमरेडले समृद्धिको सगरमाथा अवश्य चुम्दै छन्
तुनेका जडौरी चप्पल भिरेर उकालो ओरालो गर्दथे कमरेड हिजो गाउँ  घरतिर
आज  रोजी रोजी महंगा चिल्ला कारमा चढेर सबारी हुन्छन् कमरेड शहर बजारतिर
हिजो बुर्जुवा शिक्षा बहिस्कार भन्दथे कमरेड
आज बुर्जुवाहरूकै  लागि विश्व विद्यालय खोल्दै हिंडका छन् कमरेड
हिजो क्रान्तिका नारा घन्काएर कहिले थाक्दैनथे कमरेड
आज शान्तिको माला जप्दै हिंड्न थालेका छन्
हिजो दरबारलाई निशाना बनाउँदै बम बिष्फाट गर्ने कुृरा गर्दथे कमरेड
आज आफै गगनचुम्बी दरबार बनाएर बस्न थालेका छन्
दरबारमा बस्ने राजा कहाँ बस्दछन् आज थाहा छैन
तर  कमरेड आफै दरबारमा बस्न थालेका छन्
ःश्रीपेच छैन कमरेडका शिरमा त के भो
उनको रहन सहन ठाँटबाट कुनै राजा महाराजाकोभन्दा कत्ति कम छैन
मुलुकमा राजतन्त्र छैन त के भो
गणतन्त्र आएको आभास कसैलाई हुन सकेको छैन
पारिवारिक शासन छैन मुलुकमा  त के भो
परिवारका मान्छेको सात पुस्ताको जो हो भएकै छ
देश परिवर्तन नभएर के भो
कमरेड  त परिवर्तन भएकै छन्
हिजो के थिए कमरेड
आज के भएका छन्
हिजो लुक्दै हिंड्दथे कमरेड
आज भुक्दै हिंड्न थालेका छन्
हिजो आफूले बोकेको सिद्धान्त ड्रप गरे त के भो कमरेडले
झण्डा त उही बोकेकै छन्
आज काम कमरेडको फेरिएर के भो
नाम त उही चलाएका छन्
हिजो पनि कमरेड कमरेड थिए
आज पनि कमरेड कमरेड नै रहेका छन्
धन्दा जति फेरे पनि कमरेडले
झण्डा त फेरेका छैनन्
बर्ग संघर्ष छोडे पनि कमरेडले
बर्ग छोडेका छैनन्
हिजो तल्लो बर्गमा पर्दथे कमरेड
आज उपल्लो बर्गमा पदोन्नति भएका छन्
कमनिष्टको राज नआए पनि यो मुलुकमा
कमनिष्ट कै नाममा कमरेडले राज गरेका छन्
हिजो संघर्षको बाटो समातेका थिए कमरेडले
आज संघर्षको बाटो  भत्काउन थालेका छन्
हिजो जेल फोर्दै हिड्दथे कमरेड
आज जेल भर्दैै हिंड्न थालेका छन्
साँचो कुृरा गर्ने हो भने
सिंगो देशलाई नै कमरेड एउटा जेल बनाउन थालेका छन्
बन्दुकको नालबाट राज्य सत्ताको उदय हुन्छ भन्ने कुरामा कुनै विश्वास नभए पनि कमरेडको
बन्दुकै बलमा आफ्नो कुर्सी सुरक्षित हुने कुरामा विश्वास बलियो बन्दै गएको छ
अहिले अभ्यास त्यसैको छ
अहिले प्रयास त्यसैको छ
हिजो विदेशी प्रभुका अगाडि भुक्दै झुक्दिन भन्ने कमरेड
आज उसकै अगाडि लम्पसार पर्न थालेका छन्
मुलुकलाई जति क्षति पुराएर भए पनि
उसकै सति जान थालेका छन्
मान्छेले गल्ती गरे पनि
कमरेडले कहिले गल्ती गर्दैनन्
हिजो पनि कुनै गल्ती गरेका थिएनन् कमरेडले
आज पनि कुनै गल्ती गरेका छैनन्
हिजो पनि ठीक थिए कमरेड
आज पनि ठीक छन्
कमरेड कमरेड हुन्
कमरेड कहिले बेठीक भएका थिए र
आज बेठीक हउन्
कमरेड ठीक शब्दका प्रयायवाची हुन् ।
२७–३–२ं०७५






























































































































































































































































































































































































































































































  

Comments

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा