आकाश सफा देख्दा

बादलिएको आकाश सफा देखिन्छ
बेदाग देखिन्छ
अदालतबाट सफाइ पाएको झगडिया जस्तो
ढाकिएको छैन आकाश काला बादलका पर्दाले
जुन तारा घाम छेक्ने गरी
छैनन् कतै बादलका छिटा
हो विल्कुल सफा छ आकाश
हिउँचुलीको सेतो हिउँ जस्तो
बृद्ध मान्छेका फुलेको सेतो कपाल जस्तो
सुनिन्न कतै गड्यांग गुडुङ
गर्जिन्न आकाश कानका जाली फुट्ने गरी
चम्किन्न विजुली आँखा तिरमिराउने गरी
खस्दैन इन्द्र बज्र धरती जोत्ने गरी
शान्त छ वातावरण चारैतिर
श्मशान घाट जस्तै
शान्ति छ चारैतिर
महाभारतको युद्ध पछि छाएको शान्ति जस्तै
कतै खोलो पहिरोको भय पनि छैन
कतै बाढीको प्रकोपको त्रास पनि छैन
यतिबेला केवल एउटा प्रश्न
मेरो मन मस्तिष्कमा नाचिरहेछ
कतै यो कुनै ठूलो आँधी आउनुभन्दा पहिले छाएको शान्ति त होइन
कतै यो ठूलो उथलपुथलको पूर्व संकेत त होइन
कतै यो कुनै ठूलो आक्रमणको तयारीको लागि गरिएको अस्थायी सिज फायर त होइन
प्रकृतिको भाषा बुझ्न गाह्रो छ
तर असंभव छैन ।
२२–७–२०७५

Comments

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ । दुखित भएँ । उहाँको मृत्युको खबरले मलाई सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए । शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे । हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे । लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो । तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन । पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

। मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् । फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ । महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् । आदिम सा

सृजना र सम्प्रेषण

Search This Blog