Skip to main content

श्रीमतीको बेदना


मेरा प्यारा श्रीमान्को खोजीमा
तिम्रा कुन ढोका घच्घचाइने र मैले
तिम्रा कुन कैदखाना चाहारिन र मैले
तिम्रा कुन मुकामहरूमा बिन्ती बिसाइन र मैले
तर खोई त मैले केही अत्तोपत्तो पाएको
तर खोई  त मैले मेरो गंभीर प्रश्नको
कुनै एउटा चित्त बmुभ्दो जबाब पाएको
ज्यृुँदै राखेका छौ कि  मेरा श्रीमानलाई
कुनै काल कोठरीमा अझै
मारेर फालिसक्यो कि कुनै अज्ञात ठाउँमा उहिले नै
खोई त तिमीले मुख खोलेको
खोई त कुरो के हो तिमीले मलाई भन्न सकेको
बन्दुकको राजमा बन्दुको मात्र भाषा बुझ्ने भएर पो हो कि
खाई  त तिमीले मेरो हार गुहार सुन्न सकेको
भर्खर पाठशाला धाउन थालेको मेरो छोराले
बा खोई भन्दा
कुनै न कुनै एउष्टा जबाव त दिनै पर्दछ मैले
भर्खर तोते बोली बोल्न थालेकी
मेरी सानी छोरीले
बाबा भन्दा
कुनै न कुनै कुृरा त भन्नै पर्दछ मैले
तिमीहरू जस्तै मुख भएर पनि
म्क भएर त बस्न हुँदैन मैले
तीमीहरू जस्तो कान भएर पनि
बहिरो भएर त बस्न मिल्दैन मैले
बन्दुक बोकेर पनि बहादुर होइन
कायर बनेका बहादुरहरू हो
साँचो कुरा बोल्ने हिम्मत  तिम्रो आखिर हुँदैन किन
रहस्यै रहस्यको पर्दा खोल्ने साहस तिमो आखिर हुँदैन किन
हे दुनियाँ जान्दछ
नरभक्षी बाघका पंजामा परेका मान्छेहरू
शायद नै सकुशल घर फर्किएलान्
बिरलै नै सकुशल घर फर्किएलान्
सही सलामत घर फर्किएलान्
भोको स्यालका पंजामा परेका चल्लाहरू
शायद नै जीवित रहिरहन्छन्
शायद नै कालको मुखबाट खोरमा फर्किन्छन्
फेरि पनि
सास छवञ्जेल आश रहिरहने हुनाले
मर्दो जिउँदोको खोजी गर्नु परेको हो
आफ्नै नाँगा आँखाले लाश नदेखुञ्जेल
मारिएकै भए पनि सास अझै बाँकी छ कि भन्नु परेको हो
पिैय पतिको जीवन रक्षाको लागि
सबैसित हार गुहार गर्दै हिंडेकी एउटी लाचार पत्नीले
यसराजका अघि पनि
दमयन्तीले जस्तै
अलाप बिलाप गर्नु परेको हो
बेपत्ता पतिको प्राणको भिख माग्न परेको हो
तर अब कति दिनसम्म म
अन्योल र अनिश्चितताको बन्दी भएर बाँचिरहने
तर अझ कति दिनसम्म मैले
आफ्नो संत्रस्त मनलाई आश्वस्त पारिरहने
तर अब कति दिनसम्म मैले
मेरा आफ्नै सन्ततिका आँखामा पर्दा लगाउँदै
झूठको इतिासका पाना पल्टाएर पढाइरहने
भ्रममा राखिरहने
पति वियोगले बिक्षिप्त भएर रुँदा रुँदा
आँशु पनि सकिसकेका छन् मेरा अब त
फूल जस्तो कोमल हृदय पनि
ढुंगा जस्तै कठोर भैसकेको छ मेरो अब त
शायद पति वियोगले पनि बिचलित नहुने जस्ती भैसकेकी छु म अब  त
आफ्नो कब्जामा रहेको एउटा निरिह व्यक्तिलाई पनि
बेपत्ता पारेर
वा कुनै मुडभेडको कथा रचेर
बीरताको बहीखातामा आफ्नो नाम दर्ता गर्दै
छातीमा बहादुरीका पदक झुण्डाउन अभ्यस्त
ए बीर गोर्खालीका सन्तान हो
बीर बलभद्र र भक्ति थापाका सन्तान हो
जिउँदै छन् मेरा पति अझै पनि कतै तिम्रा अभेद्य खोरहरूमा भने
जिउँदै छन् भन्न सक्दैनौं किन
कसूर नै गरेका छन् उनले कुनै गंभीर भने
कतै तिम्रा खुल्ला इजलाशमा खडा गर्न सक्दैनौं किन
के कसूर  गरे उनले
कुन कानूनको कुन धारा उपधारा वा दफा अन्तर्गत
के सजाय पाए उनले
के सजाय गर्यौ तिमीले
के सजाय दियौ तिमीले
किन सार्वजनिक रुपमा भन्न सक्दैनौं
कुरो के हो
किन देश र दुनियाँलाई बताउन सक्दैनौं
मारेकै हौ तिमीले मेरा पतिलाई भने
बहादुरीसाथ मारे. भन
म हातमा सारा चुरा फोरिदिन्छु
म सिउँदोको सारा सिंन्धुर पुछिदिन्छु
बिधवा हुँ भने म विधुवा नै भएर बसिदिन्छु
दया नामका ेकुनै बस्तु  बाँकी छ अझ पनि तिम्रा हृदयमा कुनै कुनामा भने
मानवता नामको नामका कुनै अंश जीवित छ अझै पनि तिम्रा मुटुकामा कुनै अन्तर कुन्तरमा भने
ममाथि ठूलो कृपा गरेर
देखाइदिन सक्दछौ भने मेरा पतिको लाश कतै
सडेकै किन नहोस्
गलेकै किन नहोस्
माखा भन्केकै किन नहोस्
अस्थिपंजर मात्र किन नहोस्
कंकाल मात्र किन नहोस्
अन्तिम दर्शन गर्दछु म
बचेको रहेछ एक थोपा आँशु अझ पनि कतै भने
उनकै नाममा बगाउँछु म
भेटे कतै फूल पाती भने
उनकै नाममा चढाउँछु म
आफ्नो परम्परा अनुसार
आफ्नो रीति थिति बिधि बिधान अनुसार
उनको अन्तिम संस्कार गर्दछु म
उनको मृत्यु आत्माको चीर शान्तिको लागि
प्रार्थना गर्दछु म
र मन कठोर पार्दै भनिदिन्छु
मन दह्रो बनउँदे भनिदिन्छु
घोषणा गरिदिन्छु
मेरा छोरा छोरीलाई
नरभक्षी बाघका पंजामा परेका  तिम्रा बुबा
अब कहिले घर फर्किदैनन्
बाबु हो
आशा मार
माया मार
बिर्स ।
२५–२–२०६१
७–६–२००४
(  टिप्पणी ः यो कविता लेखेको मलाई  थाहा थिएन । कतै कुनै पत्रिकामा प्रकाशित गरे कि गरिर्न त्यो पनि थाहा छैन । कोरोनाले लक आउट भएको बेलामा पुराना पत्र पत्रिका कागज पत्र व्यवस्थित गर्ने क्रममा आज १६ बैशाख २०७७ का दिन मेरै हस्ताक्षरमा लेखेर फालेको अवस्थामा ज्ञानु केसील भेटर तपाईको कविता भन्दै मलाई दिइन् । कविता पढें । मेरै हस्ताक्षर र बिचारसित मिल्दछ । यसैले यसलाई आजै टाइप गरेर पोष्ट गर्दैछु । सुझाब सल्लाह पाउँ । – दिल साहनी )










Comments

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा