Skip to main content

राजा कमरेड


कसम कहाँ सोंचको थिएँ र मैले  हिजो कमरेड यस्ता होलान् भनर

लुक्दै छिप्दै

दुश्मनका आँखा छल्दै

झोलामा पुस्तक र  दस्तावेज बोकर बुकुरा बुकुरा पुग्दथे उनी

लाल सलाम कमरेड भन्दै

गरमजोशीकासाथ हात मिलाउँथे उनी

कसैले जडौरी दिएको टालो भिर्थे उनी

चप्पल नपाए खालि खुट्टा पनि हिंड्थे उनी

आटो पीठो ढिंढो जे टकार्यो 

मुख मिठाइ मिठाइ खान्थे उनी

पाएनन् कतै बास भने

सेल्टर भने

ओढारमा पनि रात गुजार्थे उनी

कतै गास पाएनन् भने

सिनो खाएर पनि भोक टार्दथे उनी 

किसान र मजदूरहरूका बुकुरा बुकुरामा पुगेर

अँध्यारो रातमा टुकी बालेर 

क्रान्ति र मुक्तिका कथा सुनाउँथे उनी

क्रान्ति र मुक्तिका सुन्दर सपना देखाउँथे उनी

भिख मागेर केही पाइंदैन 

लडेरं नै ल्यउिन पर्दछ आफ्नो राज भन्दथे उनी

कम्युनिष्टको आफ्नै सेना हुनु पर्दछ भन्थे उनी

लाल सेनाका कुरा गर्दथे उनी 

जनवाद समाजवाद र साम्यवादका कुृरा गर्दथे उनी

सर्वहाराको सत्ता स्थापना गर्ने लक्ष्य बताउँथे उनी

पाटीका कार्यनीति रणनीति र कार्यक्रमका दस्तावेजमाथि बहस चलाउँथे उनी

माक्र्सवाद लेनिनवाद र माओवाद के हो राम्ररी बुझाउँथे उनी

रातो कितावका उक्तिहरू त कुरै पछि दोहोराउँथे उनी

बर्गीय प्रमे नै साँचो प्रेम हो भन्दथे उनी

बर्ग शत्रुप्रति घृणा गर्न सिकाउँथे उनी 

उनका अनुहारमा 

माक्र्स एंगेल्स, लेनिन स्तालिन र माओको तस्बीरको तेज देखिन्थ्यो 

उनी आफै माक्र्स एंगेल्स लेनिन स्तालिन माआ पो हुन् कि जस्ता पनि लाग्दथ्यो 

देश र जनताका मुक्तिको निम्ति उनी

जेल जान पनि उनी तयार दखिन्थे

नेल पहिरिन पनि उनी तयार देखिन्थे

छातीमा गोली थाप्न पनि उनी तयार देखिन्थे

कतिपल्ट त उनी दुश्मनका हातमा पनि परेका थिए

दुश्मनका लाठी र बुट पनि खपेका थिए 

उनका शरीरभरि

घाउ चोटका खतै खत थिए 

दुश्मनका यातना शिविरमा

हर प्रकारका कठोरतम यातना झेलेका थिए 

संघर्षको भट्टीमा खारिएर इस्पात बनेका थिए 

अपशोस्

पूर्वको लालिमा जस्तै

हिजो दूर दराजमा गाउँमा उदाएका कमरेड 

आज राजधानीमा अस्ताए जस्तो छ 

भगवानका बरु दर्शन पाउन सकिएला सजिलै

कमरेडको दर्शन पाउन गाह्रो छ 

सुनिन्छ हामीसित मिली राजा फाले पछि 

कमरेड आफै राजा भएका छन्  रे

नयाँ राजा बनेका छन् रे

सिंहासनमा नै गएर बसेका छन् रे

प्रहरी र सेनाको घेरामा सुरक्षित रहेका छन् रे

कतै  सवारी चलाउन परेमा

सडक सारा खालि गरिन्छ रे 

सुरक्षाकर्मीको कडा सुरक्षा घेरामा नै उनी गन्तव्यमा पुग्छन् रे

बरु हिजोका राजा 

मुकुटबिनाका राजा

जनताकाबीचमा खुलेआम हिंड्छन्

पैदल हिंड्छन्

नमस्ते भन्छन् 

नमस्ते थाप्दछन् 

जनता उनको दर्शन पाउँदा

साक्षात भगवानको दर्शन पाएको अनुभूीत गर्दछन् 

अनर्थ भयो कि 

हिजो घृणा र आक्रोशका पात्र रहेका राजा

आज जनताबीचमा श्रद्धा र भक्तिका पात्र बने

हिजो जनताका बीचमा श्रद्धा र आस्थाका पात्र बनेका कमरेड

जाज जनताका बीचमा घृणा र आक्रोशका पात्र बने 

यस्तो नहुनु पर्दथ्यो कि 

हिजो महलका राजा आज झोपडी खोज्दै हिंडिरहेछन् 

हिजोृ झोपडीका कमरेड आज महल खडा गर्दै बसिरहछन् 

लाग्दछ  कहिलेकार्ही त 

राजा आज कमरेड भएका छन् 

कमरेड आज राजा भएका  छन् 

राजा बरु हिजोका कमरेड जस्तै बिना गार्ड पैदल हिंड्छन्

हिजो फाटेका चप्पल लाएर हिंड्ने कमरेड अति महंगा चिल्ला कारमा सवारी चलाउँछन् 

यही होला कमरेडको क्रान्ति 

जनवाद समाजवाद र साम्यवादको प्राप्ति

यही होला हिजो कमरेडले देश र जनताललाई देखाएको सपना 

निश्चय नै

हिजो कमरेडलाई देख्दा श्रद्धाले शिर झुक्दथ्यो

आज कमरेडको नाम सुन्नासाथ घृणाले नाख खुम्चिन्छ

जे होस, कमरेड हिजो यस्ता थिएनन्

कसम कहाँ सोंचको थिएँ र मैले हिजो कमरेड यस्ता होलान् भनेर !


२४–६–२०७७

१०–१०–२०२०

















Comments

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा