कोविद १९ को महामारीले यो सारा विश्व नै पीडित छ । यस महामारीबाट बच्न लक डाउनका अतिरिक्त सर्तकताको विशेष उपाय अवलम्बन गर्नु पर्ने आवश्यकता भयो । यसलाई हामी सबैले कम बेसी मात्रामा पालन गर्यौं । दुखको साथमा भन्नु पर्दछ जनताको स्वास्थ जस्तो अत्यन्त गंभीर र संवेदनशील सवालमा पनि सरकार त्यति जिम्वेबार बनेन । औषधि वा आवश्यक उपकरण मगाउने सवालमा पनि सरकारले कमीसनको खेल खेल्यो जसले गर्दा कति निदोर्ष नागरिकले अकालमा नै ज्यान गुमाउनु पर्यो । आइसियुको अभावमा कतिले ज्यान गुमाए । भ्यान्टिलेटरको अभावमा कतिले ज्यान गुमाए । अक्सिजनको अभावमा कतिले ज्यान गुमाए । बेडका अभावमा कतिले ज्यान गुमाए । एम्वुलेन्सको अभावमा कतिले ज्यान गुमाए । जबकि समयले हामीलाई पूर्व तयारीको लागि प्रयाप्त मौका नदिएको भने होइन । फेरि विश्व स्वास्थ संगठनले हामीलाई पटक पटक खबरदारी नगरेको पनि होइन । सरकारले आवश्यक कदम नचाल्दा पनि कति नागरिकले अकालमा ज्यान गुमाउनु परेको कुरा जग जाहेर छ । जे होस्, पहिलो र दोस्रो लहर काटेर वा काट्दै गरेर अब हामी कोविद १९ को तेस्रो लहरको खतराको नजिक छौं । थाहा छैन सरकारले यसको प्रतिरक्षा कसरी गर्दछ । हामीलाई थाहा छ कोविद १९ को आक्रमणबाट बच्न जनता वा नागारिक आफै पनि जागरुक हुन आवश्यक छ । नागरिक आफै सर्तक र सजग रहन आवश्यक छ । तर नागरिक मात्र सतर्क र सजग भएर मात्र पुग्दैन । यसमा सरकारको भूमिका निर्णायक हुन्छ । सरकारले ठीक नीति लिएन भने कोविद १९ को महामारीबाट जनतालाई सुरक्षित राख्न निकै कठीन हुन्छ । भूटानले आवश्यक सर्तकता अपनाएको जम्मा १ जनाको मात्र कोििवद् १९ ले ज्यान लियो भन्ने खबर छ । ताइवानले पनि आवश्यक सर्तकर्ता अपनाएर मृत्यु दरलाई निकै कम गर्यो । महाचीनले त्यसलाई सशक्त रुपमा नियन्त्रण गर्न सक्यो ।
यतिबेला सहयोगमा रुपमा प्राप्त गरेर होस् वा किनेर सरकारले केही भ्याक्सिन नेपालमा भित्राएको छ । केही भ्याक्सिन इन्डियाबाट आए । केही भ्याक्सिन अमेरिकाबाट सहयोगको रुपमा आए । केही भ्याक्सिन चीनबाट सहयोगको रुपमा पनि आए । अरु देशबाट पनि आउलान् । आउँदैछन् पनि । हाम्रो सरकारसित भ्याक्सििन किन्न प्रयाप्त पैसा नभए दातृ राष्ट्रले पनि ढिलो चाँडो उपलब्ध गराउँदै जालान् । यस कारणले पनि कि यो एउटा मानवताको विषय पनि हो ।
जे होस्, प्राप्त औषधि उपकरण तथा भ्याक्सिनलाई पनि सरकारले वा त्यसको स्थानीय निकायले ठीक तरिकाले परिचालन गर्न सकेन । चैत महिनामा इन्डियाबाट ल्याएर पहिलो भ्याक्सिन लाएर बसेका खास गरी सिनियर सिटिजन दोस्रो भ्याक्सिन नआएर लगाउन पाएका छैनन् । दोस्रो भ्याक्सिन नआएर लगाउन नपाएका नागरिकले चीन वा अमेरिकाबाट आएका भ्याक्सिन लगाउन नहुने । भारतले नदिने । दिए पनि दोस्रो भ्याक्सिन लगाउने म्याद गुज्रिसकेको अवस्था भएको सर्व विदित नै छ । इन्डियाको पहिलो भ्याक्सिन लाएर बसेका नागरिक अन्योलको अवस्थामा छन्् ।
हाल अमेरिकाबाट र चीनबाट आएका भ्याक्सिन लगाउने जोर चलेको छ । यतिबेला भ्याक्सिन लगाउने तौर तरिका एकदम भद्रगोेलको छ । अराजक छ । अव्यवस्थित छ । भ्याक्सिन लगाउने व्यवस्थित तौर तरिका नभएको हुनाले नागरिकहरूले ठूलो शास्ती बेहारिरहेका छन् । कति दिनभरि बसेर बेलुकी निराश भएर फर्केका छन् ।
हाम्रो गरीब देश हो । हाम्रो मुलुकले पैसाको अभावले बेलामा नै भ्याक्सिन प्राप्त नगर्न सक्दछ । जसरी तसरी प्राप्त खोपलाई व्यवस्थित तरिकाले लगाइदिने गरेको भए जन गुनासो सुृन्न पर्ने थिएन । सरकार बदनाम हुने थिएन । प्रशासन बदनाम हुने थिएन । यतिबेला चारैतिर खोप लगाउने सवालमा सरकारका कमी कमजोरी छताछुल्ल भएका छन् ।
खोप लगाउनुका खास अर्थ हो नागरिकमा कोरानाको विरुद्धमा लड्न भिड्न सक्ने शक्ति पैदा गर्नुृ । रोगसित लड्न प्रतिरोधात्मक शक्ति बृद्धि गर्नु । कोरोनाको महामारी चानचुने महामारी होइन । कोरानो इतिहास जति पुरानो भए पनि यो यसरी विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको थिएन । बिभिन्न भ्यारिइन्ट हुँदै फैलिएको थिएन । झन् पछि झन् शक्तिशाली भएर फैलिएको थिएन । छन त कोलेरा प्लेग जस्ता रोग पनि संक्रामक नै थिए । सरुवा नै थिए । भए पनि कोरोना अझ बढी संक्रामक भएको पाइयो । कोरोना त मान्छेदखि मान्छे डराउनु पर्ने रोग रहेछ । डाक्टरसित रोगी डराउनु पर्ने । रोगीसित डाक्टर डराउनु पर्ने । निरोगी मान्छेसित निरोगी मान्छे डराउनु पर्ने । कुरा त्यति मात्र होइन । हावामा ढुक्कसित सास लिन नपाइने । मुख टालेर हिंड्नु पर्ने । कसैका घरमा पाहुना भएर पनि जान नसकिने । मान्छेदेखि मान्छे दुई मिटरको दुरी कायम गरेर उभिनु पर्ने । गरम जोशीका साथमा हात मिलाउन नपाइने । गला लगाउन नपाइने । दोकानमा किनबेच गर्दा पैसा लिंदा दिंदा पनि कारोना सर्ने डर । मालसमान छुँदा पनि कोरोना सर्छ कि भन्ने डर । खाद्य बस्तु बासी नबनाई वा नधुलाई खान नहुने । गेट वा ढोका खाल्दा पनि कोरोना सर्छ कि भन्ने भय । सार्वजनिक यायायातको साधन प्रयोग गर्दा कोराना लाग्ने डर । बेला बेलामा साबून पानीले हात धोइरहनु पर्ने । साबुन पानीले हात धुन नपाए सेन्टाइजरको प्रयोग गरिरहनु पर्ने । हातमा सेन्टाइजर दलिरहनु पर्ने । आफ्नो बचाउको. लागि कति हो कति उपाय अपनाइरहनु पर्ने । आजा पुजा गर्दा सबै रीति नियम पुरा गरे जस्तै कोरोनाबाट बच्न सबै प्रकारका नियम तथा उपनियम पालना गर्नु पर्ने वाध्यता । आफूले कोरानालाई छल्न हर संभव उपाय अवलम्बन गर्न पर्ने । वास्तवमा कोरोनाले हाम्रो जीवन पद्धति नै परिवर्तन गरिदिएको छ । हाम्रो रहन सहन खान पान उठ बस चलखेल सब परिवर्तन गरिदिएको छ । यतिबेला विश्वभरिका नागरिकलाई कोरानाको त्रासले त्रसित भई बाँच्नु परेको छ । लाग्दछ कोरोना समाप्त भएको दिनमा मान्छेहरूले लामो सास लिएर बस्ने छन् । उनीहरूका टाउकोबाट पहाड जत्रो भारी हटे जस्तो लाग्ने छ । ऋणमा चुर्लुम्ब डृुवेका मान्छेलाई ऋणबाट मुक्त भएको जस्तो लाग्ने छ । मान्छे एकदम स्वतन्त्र हुने छ । आजाद हुने छ ।
पहिले पहिले राणाकालमा सियोले बच्चाहरूको नाडीमा रोप्न चलन थियो । यसलाई खोप भनिन्थ्यो । आजभोलिका बच्चाहरू जन्मिनासाथ मिजल्स टिटनस आदिका सुई लगाए जस्तै उतिबेला भेदीले नाडीमा खोप्ने वा सियो रोप्ने चलन थियो । गाउँमा भेदी आउँदा कटुवालले हाको हाले पछि गाउँभरका बच्चाहरूलाई तोकिएको ठाउँमा जम्मा गरी खटी आएका भेदीले खोप लगाइदिन्थे । त्यो व्यवस्थित तरिकाले खोप लगाउने प्रचलन र परम्परा थियो । त्यतिबेला गाउँ घरमा कुनै स्वास्थ चौकी पनि हुने थिएन । अस्पतालका के कुुरा । नर्स स्वास्थ सहायक डाक्टरका के कुरा ।
कोरोनाले गर्दा बूढा पाकाले पनि बच्चाले जस्तै खोप लगाउनु पर्ने भो । खोप लगाउनेले झन् पहिले खोप लगाउनृु पर्ने भो । मान्छे जमाना अनुसार चल्नु पर्दछ भनेको यही होला । भर्खर प्रधानमंत्री भएका शेरबहादुर देउवाले सरकारको प्राथमिकता खोप खोप खोप भनेका छन् । उहिले कमरेड स्तालीनले युद्ध जित्न तीन चीजको आवश्यकता पर्दछ भनेका थिए । हतियार , हतियार फेरि पनि हतियार । देउवाले कोरानालाई प्रयास्त पार्न तीन चीजलाई प्राथमिकता दिने भनेका छन् – खोप खोप खोप । यतिबेला लगाउन पाउनु निकै ठूलो कुरा भएको छ । खोप लगाउन पाएको मान्छेलाई भाग्यमानी मान्नु पर्दछ । जय खोप ।
४–४–२०७८
Comments
Post a Comment