Skip to main content

स्वतन्त्रता



कुरा त्यतिबेलाको हो 

म बन्दी बनेको थिएँ

व्यारेकभित्र 

काँडेतारभित्र 

बिना कुनै हातमा हत्कडीे

बिना कुनै खुट्टामा नेल

बिना कुनै आँखामा कालो पट्टी

म बन्दी बनेको थिएँ

बिना कुनै यातना 

बिना कुनै प्रताडना

हो, पुरै स्वतन्त्र थिएँ म

व्यारेकभित्र

काँडेतारभित्र 

यत्ति हो

बस भनेको ठाउँमा म बस्नु पर्दथ्यो 

बस्न मन लागे पनि नलागे पनि

सृुत बनेको ठाउ्रँमा म सुत्न पर्दथ्यो 

निंद लागे पनि नलागे पनि 

खा भनेको कुरा मैले खान पर्दथ्यो 

खान मन लागे पनि नलागे पनि 

खाना दिने सिपाही भन्दथ्यो 

अलि बढी जोर गरेर खानुहोस्

खाना घटाउँदै गर्नु भएको छ

दुब्लाउनृु होला

म बसेको ठाउँमा 

सिपाही चिया लिएर आउँदथ्यो

भन्दथ्यो एक्लै बस्नु पर्दा बोर  लाग्यो होला

चिया पिएर भुल्नुहोस् 

सुवदार साहेब भन्दथे 

मेजर साहेवले माथि पठाए तपाइलाई गाह्रो पर्ला 

यहीबाट छोडिदिए राम्रो हुन्थ्यो

मेजर साहेब भन्दथे 

पृुलिसले तपाइलाई समातेको कुरा पनि हामीलाई थाहा थियो 

तपाइलाई समात्नु पर्दछ भन्ने उजुरीहरू नपरेका होइनन् 

तर पनि हामीले बेबास्ता गरेका थियौं

माथिबाट नै आदेश भएकोले तपाइंलाई समात्न परेको हो 

संकटकालको बेला 

मान्छे बेपत्ता भएका भई थिए 

मान्छे मारिएका मारी नै थिए 

कतिबेला का कहाँ कसरी बेपत्ता हुने हो थाहा थिएन

कति बेला को कहाँ कसरी मारिने हो थाहा थिएन

कति बेला कहाँ के हुृने हो थाहा थिएन 

कतै कुनै न क्ुनै दुर्घटना नघटेको दिन थिएन

जब म व्यारेकको एक कुनाबाट 

बाहिर साम्न्नेको खृुला सडकमा हेर्दथें

बिनारोकटोक

बिना छेकथुन

स्वतन्त्रतापूर्वक

मान्छे ओहोर दोहोर गरेको दृश्य देख्दथें

रेक्सा चलेको दृश्य देख्दथें 

साइकल मोटर साइकल क्ुँदेको दृश्य देख्दथें

गाडीहरू गुडेको दृश्य देख्दथें

मलाई स्वतन्त्रता के. हो भन्ने कुराको गहिरो अनुभुति हुन्थ्योे त्यतिबेला

मलाई स्वतन्त्रता के चीज हो भन्ने कुराको गहिरो आभास  हृुन्थ्यो त्यतिबेला

मलाई स्वतन्त्रता त बाहिर सडकमा फिंजिएको छ जस्तो लाग्दथ्यो 

मलाई स्वतन्त्रता त व्यारेक बाहिर फैलिएको छ जस्तो लाग्दथ्यो 

मलाई स्वतन्त्रता त काँडतार बाहिर झांगिएको छ जस्तो लाग्दथ्यो 

यो कुरा बेग्लै हो कि 

देश नै  स्वतन्त्र नभएको. बेलामा 

आखिर सडक कति स्वतन्त्र होला 

देश नै स्वतन्त्र नएको बेलामा 

आखिर सडकमा ओहोर दोहोर गर्ने मान्छहरूे कति स्वतन्त्र होलान् 

देश नै स्वतन्त्र नभएको बेलामा 

आखिर सडकमा गुड्ने रेक्शा साइकल मोटर साइकल र गाडीहरू कति स्वतन्त्र होलान् ?

२२–५–२०७८ 

७–९–२०२१



 




  

 


Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा
Post a Comment
Read more

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो
Post a Comment
Read more

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा
Post a Comment
Read more