Skip to main content

पोका पुन्तरा

 

 

मान्छेहरू देखेमा

पोका पुन्तराहरू 

नाक खुम्चाउने गर्दछन् 

हुन पनि कसलाई पो मन पर्दछ र 

पोका पुन्तराहरू

आखिर चाहिने  नचाहिने चीजबीचको संगालो त हो 

पोका पुन्तरा भनेको

शायद कसैका नजर नपरुँन भनेर राख्दछन्

बुढा बुढीहरू पोका पुन्तराहरू

यतै उतै कतै थन्काएर

म सोेंंच्दछु 

म गंभीर भएर साेंच्दछु 

बिचार गर्दछु 

चिन्तन मनन गर्दछु 

मलाई लाग्दछ 

जाने श्रीखण्ड

नजाने खुृर्पाका बिंड त हुन् पोका पुन्तराहरू

वास्तवमा पोका पृुन्तरा गाढ धन हुन् 

ठूला खजाना हुन् 

हो , म पनि पोका पृुन्तराको ठूलै मालिक हूँ

धेरै छन् मेरा घरमा पोका पुन्तराहरू

गनेर र भनेर नसकिने पोका पृुन्तराहरू छन्  

यता गयौ पोका पुृन्तरा 

उता गयो पोका पृुन्तरा

जता गयो उतै पोका पृुन्तरा 

लाग्दछ म पोका पुृन्तराको गोदाममा बसेको छु 

म पोका पुन्तराको संग्रालयमा बसेको छु 

म पोका पेुन्तराको म्युजियममा बसेको छु 

म पोका पुन्तराको संसारमा बसेको छु 

हरेक चीज हुन्छन् पोका पृुन्तरामा 

कतै हुन्छन् दुर्लभ फोटाहरू

मेरा पोका पुन्तरामा

कतै हुन्छन् अमूल्य चित्रहरू

मेरा पोका पुन्तरामा

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण चीठी पत्रहरू 

मेरा पोका पुन्तरामा 

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण पत्र पत्रिकाहरू

मेरा पोका पुन्तरामा

कतै हुन्छन् महत्न्वपूर्ण पुस्तकहरू 

मेरा पोका पुन्तरामा 

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण लिखतहरू 

मेरा पोका पुन्तरामा 

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण दस्तावेजहरू

मेरा पोका पुन्तरामा 

कते हुन्छन् गोप्य सर्कुलरहरू 

मेरा पोका पृुन्तरामा 

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण नोटहरू

मेरा पोका पुन्तरामा 

कतै हुन्छन् महत्वपूर्ण सूचनाहरू

मेरा पोका पुन्तरामा

कतै हुन्छने अध्ययन अनुृसन्धानका महत्वपुर्ण सामाग्रीहरू

मेरा पोका पृुन्तरामा 

कतै हुन्छन् प्रतिबन्धित कागजपत्रहरू 

मेरा पोका पुन्तरामा 

कतै कविताका खेस्रा हुन्छन्

मेरा पोका पृुन्तरामा

कतै कथाका प्लट हृुन्छन् 

मेरा पोका पुन्तरामा

कतै लेख निबन्धका बृुँदा हुृन्छन्

मेरा पोका पृुन्तरामा 

कतै संस्मरणका सूची हुन्छन्

मेरा पोका पुृन्तरामा

कतै यात्रा बर्णनका गाथा हृुन्छन् 

मेरा पोका पुन्तरामा 

उसरी चलन चल्तीका नगद मोहर पनि हुन सक्छन्

मेरा पोका पुृन्तरामा 

उसरी सुन चाँदीका गर गहना पनि हुन सक्दछन्

मेरा पोका पृुन्तरामा 

उसरी चेक बुकका ठुटा पनि हुन सक्दछन्

मेरा पोका पुन्तरामा 

उसरी लेनदेनका बही खाता पनि हुन सक्दछन् 

मेरा पोका पुन्तरामा

मन लाएर खोज्ने हो भने

ध्यान दिएर खोज्ने हो भने 

संसारमा भए नभएका के चीज हुन्नन् र 

म्ेोरा पोका पृुन्तरामा 

यत्ति हो भनेका बेलामा आवश्यक चीजबीजहरू

नभेटिन पनि सक्दछन् 

मेरा पोका पुन्तरामा 

यत्ति हो नचाहिने  बेलामा आवश्यक चीजबीजहरू

भेटिन पनि सक्दछन्

मेरा पोका पुन्तरामा

कुनै पनि चीज खोजेको बेला र ठाउँमा भेटियोस् भनेर नै 

राख्दछु म प्राप्त अप्राप्त चीजबीजहरू

पोको पारेर 

तर पनि मेरा पोकाहरू

पोकाहरू कै खातमा हराएका हृुन सक्दछन्

बिडम्बना

मैले खोजेका कुराहरू 

पोको खोलेर हेर्दा भेटिन्नन्

सट्टा भर्नामा मैले नखोजेका चीजबीजहरू भेटिन्छन्

खोजेको बेलामा मैले खोजेका चीजबीजहरू नभेटिने र 

नखोजेका चीजबजिहरू भेटिने 

मेरा पोका पुन्तराको खास विशेषता हो 

फेरि पनि म के कुराको ग्यारेन्टी गर्न सक्दछु भने

खोजेको बेलामा नपाए पनि 

हरेक कुृराको स्टक रहेकै हुृन्छ 

मेरा पोका पृुन्तरामा

म भन्दछु 

म घोषणा गर्दछुृृ 

पोका पुन्तरा

उपेक्षा गर्ने चीज होइन कसैले पनि 

हेला होचो गर्ने चीज होइन कसैले पनि 

छि छी दूर दुर गर्ने चीज होइन कसैले पनि 

यस कारण पनि कि

जिन्दगी आफैमा एउटा बिराट पोका पुन्तरा हो 

कृष्णको बिराट रुप झंैं बिराट पोका पुृन्तरा हो 

जिन्दगीलाई खोलेर हेर्ने हो भने दखिन्छ त्यहाँ 

असंख्य। असंंख्य पोका पृुन्तराहरू

जिन्दगीको खान तलाशी लिने हो भने भेटिन्छन् त्यहाँ 

असंख्य असंख्य प्रतिबन्धित अप्रतिबन्धित सामाग्रीहरू

बलिया गाँठाहरू पारी पारी 

यता उता सर्वत्र 

थन्काएर राखेका बस्तुहरू 

पोका पुन्तराहरू

यसैले पनि पोका पुन्तरा भनेर हुृँदैन 

पोका पुन्तराहरू

स्याहार संभार गरेर राख्न पर्ने 

जतन गरेर राख्नु पर्ने 

हिफाजत गरेर राख्नु पर्ने

अमूल्य खजाना हुन् 

गाढ धन हुन् 

श्रीसं्म्पति हुन् 

केही नभएर पनि सबकुछ हुन् 

सर्वस्व हुन् ।


१५–७–२०७८

१–११–२०२१




 




 


  


Comments

Popular posts from this blog

लालबीन क्षेत्रीको सम्झनामा

  हालै नागालैण्डको डिमापुरमा लालबीन क्षेत्रीको असामयिक मृत्यु भएको खबर पाएँ  । दुखित भएँ ।  उहाँको मृत्युको खबरले मलाई  सर्वप्रथम शिलाङ पुरायो । हाम्रो भेट र चिनाजानी शिलाङमा भएको थियो । अझ कुरा खु्लाएर भन्नु पर्दा हाम्रो प्रथमभेट गल्फलिंकमा भएको थियो । एशिया कै नामूद गल्फ फिल्ड गल्फ लिंकमा भएको थियो । त्यहाँ हामी पिकनिकमा उपस्थित थियौं । कुनि कताबाट mाालबीन क्षेत्री त्यहाँ झुल्किए । उनका साथमा अन्य कुनै व्यक्ति पनि हुनु पर्दछ । तर म स्मरण गर्न सकिरहेको छैन । जे होस्, लालबीन बडो रमाइलो व्यक्ति रहेछन् । नाच गान जानेका व्यक्ति रहेछन् । उनी त्यस पिकनिकमा नाचे गाए ।  शायद त्यही नाचगानले गर्दा नै उनी मेरो नजरमा परे । मेरो सम्झनामा रहे ।  हाम्रो त्यो भेटले पछि राजनीतिक सम्बन्ध समेत स्थापित  गर्यो । उनी बाम राजनीतिमा सम्पर्कित भए । पुष्पलालको नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीका नजिक भए । उनी डिमापुरमा सामाजिक साहित्यिक र सांस्कृतिक कार्यमा पनि क्रियाशील रहे ।  लालबीन क्षेत्रीको पुख्र्यौली घर स्याञ्जा हो ।  तर उनी स्या)ञ्जा पुगेको मलाई त्यति सम्झना छैन ।  पछि लालबीन क्षेत्रीको विबाह त्यतिबेला गुवाहा

त्यो फेरि फर्केला कथातिर फेरि फर्किंदा

     ।  मैले गल्कोटमा विद्यार्थी कालमा त्यो फोरि फर्केला कथा अध्ययन गरेका थिएँ । मलाई त्यस कथाले निकै नै प्रभावित पारेको थियो । मेरो बाल्यकालमा नै  लोककथाप्रति निकै धेरै रुचि भए पनि आधुुनिक कथाका सम्बन्धमा मेरो कुनै खासै ज्ञान थिएन । त्यतिबेला म शायद भवानी भिक्षुको नामसित परिचित भएको थिएँ थिएन त्यो पनि मलाई थाहा छैन । तर पनि उनको त्यो फरि फर्केला कथाले मलाई निकै प्रभावित पारेको थियो । हो, मलाई त्यो फेरि फर्केला कथाले त्यसरी नै प्रभावित पारेको थियो जसरी मलाई मैले आसाममा हाई स्कूलमा अध्ययन गर्दा अंग्रेजी पाठ्य  पुस्तकका दुई कथा लिउ टल्सट्वायको  हाउ मच लैण्ड डज ए म्यान निड र अमेरिकी कथाकार वाशिंगटन आरभिङको  रिप भ्यान विंकल तथा हिन्दी पाठ्य पुस्तक गद्य माधुरीेको  चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले लेखेको कथा उसने कहा थाले प्रभावित पारेका थिए । भनिन्छ चन्द्रधर शर्मा गुलेरीले जम्मा दुईबाट कथा लेखेका थिए । अर्को कथा पढ्ने मौका त मैले पाइनं । खोजेर  पढिन पनि । तर मलाई उसने कहा था कथा एउटा जीवन्त कथा जस्तो लागेको थियो । मलाई कता कता उसने कहाँ था र त्यो फेरि फर्केला उस्तै उस्तै कथा लाग्दछन् ।  फरक यत्ति हो

सुमिनाको वागी स्त्रीको आत्मकताको एक अध्ययन

  सुमिनाको बागी स्त्रीको आत्मकथा नाममा उनको २०८० सालको पहिलो कविता संकलन प्रकाशित भएको छ । शायद यो बर्षको महिला हस्ताक्षरको यो एउटा सबभन्दा बडी चर्चित तथा महत्वपूर्ण साहित्यिक कृति हो । यो कुनै एक व्यक्तिको आत्मकथाको पुस्तक जस्तो सुनिन्छ । कसैको निजी आत्मकथा जस्तो लाग्दछ । तर कुरो यसो होइन । यो कविता संकलन हो । कविले मुख्यत महिलाहरूका समस्या र वेदनालाई आफ्ना कवितामा वाणी दिएको हुनाले यसलाई आत्मकथा पनि  भन्न सकिन्छ । तर यो आत्मकथा कुनै एक खास महिलाको जीवनमा आधारित नभएर आम महिलाको जीवनसित सम्बन्धित छ पनि भन्न सकिन्छ । यस कविता संकलनका कविताले कुनै एक खास महिलाको आवाजलाई बुलन्द गरेको देखिए पनि यसले आम महिलाको जीवनलाई प्रतिनिधित्व गरेको देखिन्छ । यस कविता सकलनले महिला कुनै न कुनै रूपमा पुरुषद्वारा पीडित भएको कुरालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ । यस कविता संकलनमा मुख्यत पूँजीवादी समाजमा हुर्के बढेका महिलाहरूको चित्रण गरेको छ । उनीहरूको व्यथा कथालाई वाणी दिएको छ  ।  महिला सदा सर्वदा पुरुषद्वारा शोषित पीडित रहे भएको कुरा भने साँचो होइन । यस समाजलाई माक्र्सले मुख्यत ६ युगमा विभाजित गरेका छन् ।  आदिम सा