बुबाको. छाता

 

बुबाको मृत्यु म सानो छँदा नै भएको हुनाले उहाँका बारेमा मैले जति कुरा जाने बुझें त्यो अरुका मुखबाट सुनेर हो । बुबाका बारेमा धेरै कुरा त मैले आमा कै मुखबाट सुनेको हूँ । जानेको हुँ । यहाँ नेर मैले आमाकै मुखबाट सुनेको एउटा घटनाको चर्चा गर्न चाहन्छु । घटना हो बुबाको छाताको बारेमा । बुबाको छाताको अदला बदली भएको बारेमा । अदला बदला गरिएको बारेमा । हेराफेरीको बारेमा ।

बुबा बराबर गल्कोटे राजाको संगतमा हुनुहुन्थ्यो । बुबा दरम (  हरिचौर ) का व्यापारी नेवार थकालीको संगतमा हुनुहुन्थ्यो । बुबा हटिया बजारका व्यापारी नेवार थकालीको संगतमा हुनुहुन्थ्यो । बुवा बाँसखोला बामिया र सर्दाखेतका ठकुरीहरूको संगतमा हुनुहुन्थ्यो । त्यतिबेला गल्कोटमा बन्द व्यापार गर्ने बाहुन क्षेत्री र गुरुंग मगर थिएनन् भन्दा पनि हुन्छ । यो कुरा बेग्लै हो कि म नजन्मिदै मेरा बुबाले जेठा बुवा कान्छा बुबा र डाँडाका भंडारीसित मिलेर पहिले सगरियामा (  पार्टंनरसिपमा )  र पछि एक्ला एक्लै व्यापार गर्न थाल्नु भएको थियो । गाउँबाट तल बाटामा झरेर पसल थाप्न थाल्नु भएको थियो । बुबा गाउँको मुखिया , एकजना भलाद्मी , व्यापारी आदि भएको कारणले पनि गल्कोट खोलाभरि चर्चित हुनुहुन्थ्यो । अर्को कुरा त्यतिबेला  हाम्रा गाउँमा ठूला ठूला मान्छे भनिनेहरू खुव धेरै जुआ तास खेल्दथे । दशैं तिहारमा मात्र होइन एक प्रकारले  बाह्र मासे जुआ तास खेल्दथे । त्यतिबेला गल्कोटमा गल्कोटे राजा भरतमबम मल्ल खुब जुआ खेल्दथे । सर्दाखेत बामिया र बासखोलाका ठकुरीहरू खुब जुआ तास खेल्दथे । दरम र हटिया बजारका ठूला ठूला व्यापारी नेवार थकाली साहुहरू खुब जुआ तास खेल्दथे । फेरि त्यतिबला पल्टनबाट हवलदार जमादार सुवेदार भएर पेन्सन आएका भूतपूर्व सैनिकहरू पनि खुब जुआ तास खेल्दथे ।  जुआ तास खेल्न गुल्मी आमचौरका साहुहरू समेत घोडामा पैसाका थैला  बोकेर गल्कोटमा आउने गर्दथे । गल्कोटमा  धाउने गर्दथे । त्यतिबेला  जुआ तास खेल्नु बैधानिक कुरा नै थियो । सम्मानित कुरा नै थियो । 

मेरा बुबा त्यतिबेला दरम ( हरिचौर )मा राजारानीसित भेटघाट गर्न जानुहुन्थ्यो । कुराकानी गर्न जानुुुहुन्थ्यो । अड्डा अदालतको काम गर्न जानुहुन्थ्यो । मुुद्दा मामिला मिलाउन जानुहुन्थ्यो ।  उसरी बुबा यी  कृुरा बाहेक जुआ तास खेल्न पनि जाने गर्नुहुन्थ्यो ।  भनौ. बुबा त्यतिबेला दरम (  हरिचौर ) विविध कामले जानुुहुन्थ्यो । उसरी त्यतिबेला हटिया दरम बुबाको लागि पानी खाने पधेरो जस्तो भएको थियो ।

गाउँघरमा त्यतिबेला लाहुरेहरू जता जाँदा पनि छाता .टेकेर हिंड्दथे । छाता बोकेर हिंड्दथे । हातमा छाता नहुने लाहुरेलाई लाहुरे मान्न सकिन्थ्यो । भनौं त्यतिबेला लाहुरेको पहिचान नै हातमा छाता हुुनु हुन्थ्यो । साथमा छाता हुनुहुन्थ्यो ।  छाता बोक्नु वास्तवमा लाहुरेको फेसन नै भएको थियो । त्यतिबेला लाहुरेले मात्र होइन गाउँका भद्र भलाद्मीहरूले पनि जता जाँदा पनि  छाता  बोकेर हिंड्दथे । छाता टेकेर हिंड्दथे । कति मान्छेले भने छाता काँधमा भिरेर पनि हिंड्दथे । काँधमा झुण्डाएर पनि  हिंड्दथे । उनीहरू छाता गर्मी छल्न पनि बोक्दथे । पानी छल्न पनि बोक्दथे । कुरा त्यति मात्र उनीहरू हातको शोभाको. लागि पनि छाता बोक्दथे । छाता टेक्दथे ।

एक दिनका कुरा हो । कुनि कुन काम विषयले बुबा दरम (  हरिचौर ) कसैको दोकानमा केही भद्र भलाद्मी साहु महाजानहरूसित कुराकानी गर्दै बस्नुभएको. रहेछ । बुबा दोकानबाट उठ्नुभन्दा पहिले साइला थकाली जुरुक्क उठेर बुबाको पालीमा सिउरेर राखेको नयाँ छाता टिपेर हिंडेछन् । आफ्नो बाटो लागेछन् । बुबाले तिनै साइला थकालीले छोडेको थोत्रो छाता बोकेर चुपचाप घर आउनु भएछ । घर फर्किनु भएछ ।

फेरि कुनै अर्को सन्दर्भमा कुनै एक ठाउँमा साइला थकाली लगायत केही भद्र भलाद्मीसित बुवा छलफल कुराकानीमा बस्नु भएको रहेछ । त्यतिबेला मेरा बुबा साइला थकाली उठ्नुभन्दा पहिलै जुरुक्क उठ्नु भएछ र पालीमा सिउरेको आफ्नो नयाँ छाता टिप्नु भएछ । पछि उठेका साइला थकालीले बुबाले छोडिदिएको थोत्रो छाता टिपेछन् र केही नभनी चुपचाप आफ्नो बाटो लागेछन् । 

आमाले सुनाएको बुबाको छाता सम्बन्धी प्रसंगले मेरो मन मतिष्कमा निकै गहिरो प्रभाव पारेको थियो । म कतै छाता बोकेर जाँदा बुबाको जस्तै  मेरो छाता कसैले उडाइदिन्छन् कि भनेर विशेष सतर्क हुन्थें । चनाखो बन्दथें ।  

एक दिनको कुरा हो ।  म गल्कोटबाट बाग्लुङ बजारतिर लागिरहेका थिएँ  । पानी निकै दर्केर परिरहेको थियो । म सानो बाग्लुङ नजिक सुल्डाँडामा पुगेर चिया पिउन एउटा पसलमा पसें ।  म छाता नजिकै झुण्डाएर चिया मागी बाहिर पालीमा बसेर पिउन थालें । ओत लिन पालीमा धेरै नै मान्छे खचाखच बसेका थिए । उभिएका थिए । म चियाँ  पिउँदै मेरो छाता कसैले उडाइदिन्छन् कि भन्ने सोंचेर त्यसको चौकीदारी पनि गरिरहेको थिएँ । मैले.  मेरो नजर पालीमा झुण्डाएको मेरो छातामा पुराइरहेको थिएँ । आँखा झिमिक्क पनि नगरी छातातिर हेरिरहेको थिएँ ।  चिया पिएर पैसा दिनलाई मैले एक सेकेण्ड साहुतिर नजर लगाउनासाथ मेरो पालीमा झुण्डाएको. छाता गायब भएछ । बेपत्ता भएछ । चियाको पैसा बुझाएर छातातिर नजर लगाउँदा छाता छैन । मेरो छाता हेर्दा हेर्दै गायब भएको कुरा मैले तुरुन्त चिया पसलेलाई सुनाएँ । शिकायात गरें । रिपोर्ट गरें । उनले भने बाहिर फलाना फलाना उभिएका थिए । तिनले नै उडाए होलान् । साहु फुत्त बाटोमा निस्के र चिच्चाएर छाता ओढेर परै पुगेका मान्छेलाई सम्बोधन गर्दै भने ए फलाना तिमीहरू कसको छाता लिएर हिंडेका छौं । उनको कुरा सुन्नसाथ दुईजनामध्ये एकजना पानीमा भिज्दै परै बस्यो । एकजना मान्छे फरक्क फर्की मेरो नजिक आएर मलाई छाता दिंदै भन्यो – मैले मेरो साथीको छाता भनेर पो ओडेर हिंडेको हजुर । तपाईंको रहेछ । लिनुहोस् । मैले केही भनिनँ । आफ्नो छाता फिर्ता दिलाइदिएकोमा मैले मन मनै चिया पसलेलाई धन्यवाद दिएँ । झण्डै गायब हुनुबाट मेरो छाता बच्यो । भनौं मेरो छाता गायब हुनबाट बाल बाल बच्यो । मैले त्यतिबेला मेरो बुबाको नयाँ छाता साइला थकालीले उडाइदिएको प्रसंग सम्झें । अनि सम्झें मेरा बुबाले आफ्नो छाता कुनै अर्को सन्दर्भमा फिर्ता लिएको ।

मेरा बुबाको छाता पानी नपरेको बेलामा गायब भएको थियो । फेरि पानी नपरेकै बेलामा फिर्ता भएको थियो । तर मेरा बुबालाई गायब भएको छाता फिर्ता गराउन महिनौं पर्खिन पर्यो होला । मेरो छाता भने पानी परेको बेलामा गायब भएको थियो । फेरि पानी परेकै बेलामा फिर्ता भएको थियो । मेरो छाता गायब हुन एक मिनटको पनि समय लागेन । फेरि मेरो छाता प्राप्त हुन पनि एक मिनटको पनि समय लागेन । मेरो छाता तुरुन्त हरायो पनि । तुरुन्त भेटियो पनि ।

मान्छे भन्छन् पानी परेको बेलामा छाता हराउन सक्दछन् । होशियार रहनु पर्दछ । यो कुरा ठीक नै हो । मेरै निजी अनुभवले पनि यो कुरा पुष्टि गर्दछ । तर छाता पानी नपरेको बेला पनि हराउन सक्दछ । गायव हुन सक्दछ । यो कुरा मेरा बुबाको अनुभवले बताउँछ । पुष्टि  गर्दछ ।

२०–५–२०७४